Historia

	HISTORIA	HISTORY


	Historia i historie przez duże H i małe h związane z losami rodziny Pirowskich	History with "H" or "h" related to the Pirowski family

	Anno Domini 1520 - to chyba najstarsza wzmianka o tej rodzinie znajdująca się w tzw. Metrykach Koronnych. W tym roku Wacław Pirowski sprzedał sołectwo we wsi Dziećwinów należące do starostwa Czerskiego (okolice Warszawy). Sam zapis znajduje się prawdopodobnie w Archiwum Państwowym w Warszawie.Dla tych co nie wiedzą, Metryka, to księga prowadzona w kancelarii monarchy, zawierająca wpisy odnośnie do wystawianych dokumentów oraz oznaczenia dokonywanych czynności publiczno-prawnych. W Polsce znane są trzy rodzaje metryk: > Metryka Koronna - prowadzona od poł. XIV w. do 1794, > Metryka Litewska - pochodząca z dworu Wielkiego Księstwa Litewskiego, i > Metryka Mazowiecka - zachowana we fragmencie obejmującym lata 1414-1520.	1520 AD - this is probably the earliest mention found about the Pirowski family. It was recorded in royal documents called "Metryki Koronne" that WacławPirowski sold his financial and administrative privileges in the village of Dziećwinów. "Metryki Koronne" was a record detailng events, transactions, royal correspondence, documents and other important legal and public dealings of the Polish royal court. There were three kind of Metryka's: > Metryka Koronna - royal court dealings recorded from mid 14th cnetury do 1794. > Metryka Litewska - royal court dealings from the court of the Arch Duke of Lithuania. > Metryka Mazowiecka - partial records detailng events, transactions, royal correspondence, documents and other important legal and public dealings from 1414 - 1520.
	Anno Domini 1566 - z tego to roku pochodzi najdawniejszy dokument wzmiankujący nazwisko Pirowskich do jakiego udało się nam dotrzeć. Tego to roku wpisano do Akt Ziemskich w Krakowie protokół procesu w którym wystąpili nobiles Jan, Stanisław i Wawrzyniec Pirowscy przeciwko Janowi Pierzczyńskiemu. Tekst jest oczywiście po łacinie i jego tłumaczenie wymagało dużego wkładu pracy..
"Pirowski con(tra) Pierzczyński" tak zaczyna się wpis do akt ziemskich z roku 1566 A oto obok jak wygląda fragment oryginału tego dokumentu ... Całość liczy trzy strony formatu zbliżonegso do A4. Tekst jest napisany po łacinie i prawdę mówiąc dość niewyraźny
	...ale.. z tego co moża już teraz zrozumieć z tego ciekawego dokumentu to wynika iż : > w roku 1566 Stanisław Pirowski z Barczkowic i Idzi Żeromski wybierali się na wyprawę wojenna na Moskwę. > Wkrótce po wyruszeniu w drogę zostali napadnięci i zabici w miejscowości Pierzyce w okolicy Lelowa > Jan, syn zabitego Stanisława Pirowskiego, oskarżył Jana Pierzczyńskiego o to zabójstwo > w procesie, niepełnoletni Jan Pirowski jest reprezentowany przez swgo "tutora" czyli opiekuna, Wawrzyńca Pirowskiego > sprawa toczy się już w kolejnej instancji podlegając jurysdykcji sądu w Lelowie Zobacze pełną transkrypcję tzn odszyfrowanie rękopisu i polski przekład.

Oprac. na podstawie : "Słownika historyczno - geograficznego województwa krakowskiego w średniowieczu" - cz.III zeszyt 1	Koźmice Wielkie i Małe - te małe galicyjskie wsie koło Wieliczki też mają swoją historię i to bardzo długą. Na terenie tych wiosek prowadzono prace wykopaliskowe w latach 1959, 1968, 1971 znajdując ślady osadnictwa z okresów początków naszej ery. Skąd pochodzi nazwa tych wiosek ? Pojawia się ona w źródłach historycznych od roku AD 1252 jako COSMIZ prawdopodobnie od imienia Kosma (tak przynajmniej sugeruje W.Lubaś w opracowaniu Nazwy miejscowe w południowej części dawnego województwa krakowskiego - rok 1968 strona 72-73). Poźniej nazwa tej miejscowości przechodzi na przestrzeni lat wielkorotne transformacje i pojawia się kolejno jako: 1366 - Cosmyce. Wtedy też wymienia sie osobę Jakuba Koźmickiego lub Jakuba z Koźmic 1370 - Kosmicz 1389 - duae villae Cosmicz (to chyba początek oddzielnego traktowania K. Wielkich i Małych) 1389 - in utraque Cosmycz de Parua Cosmicze 1404 - in Magno et in Parva Cosmicze 1409 - Minori et Maiori Cosmice 1737 - Odnotowano wtedy konflikt o którym więcej na tej stronie... 1855 - Koźmice Wielkie - jako właściciel wzmiankowany jest Tomasz Białobrzeski 1855 - Koźmice Małe - jako właściciel wzmiankowany jest Jan Makulski. 1868 - Koźmice Wielkie - jako właściciel wzmiankowany jest Frydolin Hörner de Roithberg Wieś liczyła wtedy 818 mieszkańców. 1868 - Koźmice Małe - jako właściciel wzmiankowana jest Teresa Wątorek. Wieś liczyła wtedy 161 mieszkańców. 1870 - Koźmice Wielkie - w czerwcu tego roku miały się odbyć wybory parlamentarne. Na tę właśnie okoliczność sporządzono listę mieszkańców uprawnionych do głosowania podającą obok imion i nazwisk mieszkańców numery domów a także wysokość podatków jakie płacił każdy z nich. Możemy z tej informacji pośrednio dowiedzieć się o stanie ich zamożności i o dysporporcjach majątkowych istniejących tak w całej wsi jak i w poszczególnych rodzinach. Lista ta jest podana : wg nazwisk w porządku ALFABETYCZNYM wg numerów domów wg wysokości płaconego podatku z zł (tak z resztą uporządkowno mieszkańców na liście wyborczej)



kliknij aby zobaczyć kopię pierwszej strony listy wyborczej z roku 1870
Frydolin Hörner de Roithberg	1886 - Koźmice Wielkie - miały już wtedy 168 domów i 958 mieszkańców, a właścicielem dóbr był austriacki szlachcic Frydolin Hörner de Roithberg (patrz portret obok). Jego córka Anna poślubiła w 1901 Jana Pirowskiego związanego z domem nr.5 w Koźmicach Wielkich. Zamieszkali oni w tzw. dworze (nr.6) a ich potomkowie do dziś mieszkają bądż w tym samym domu bądź w bliskiej okolicy. 1886 - Koźmice Małe - miały tylko 32 domy i 219 mieszkańców zaś Teresa Chełmecka jest wymieniana jako właścicielka. 1895 - Powstaje szkoła w Koźmicach Wielkich. 1914 - Józef Michalik (1873-1954) zostaje pisarzem gminnym 1926 - święto sadzenia drzewek 1927 - sceny z życia szkoły w Koźmicach Wielkich 1929 - rodzina Zgud na pamiątkowym zdjęciu przed ich domem w Koźmicach Wielkich 1930 - to właśnie w latach 30-tych istniała tutaj grupa młopdych adeptów sztuki teatralnej - oto oni 1931 - święto sadzenia drzewek 1933 - W Koźmicach Wielkich obchodzono 25-cio lecie Kasy Stefczyka 1934 - pamiątkowe zdjęcia z tego roku 1934 - to rok wielkiej powodzi 1935 - uczniowie i nauczyciele szkoły pozowali do pamiątkowego zdjęcia 1938 - jak co roku obchodzono DOŻYNKI w Koźmicach Wielkich. Zachowało się pamiątkowe zdjęcie z tego dnia - 4-9-1938. 1939 - rodzina Surówka na pamiątkowym zdjęciu przed ich domem w Koźmicach Małych 1939 - jak co roku obchodzono DOŻYNKI w Koźmicach Wielkich. Zachowały się pamiątkowe zdjęcia z tego dnia - 15-8-1939. Za dwa tygodnie wybuchnie II ga wojna światowa... 1944 - lista mieszkańców Koźmic którzy na wiosnę 1944 przekazali za pośrednictwem PCK dary dla polskich jeńców wojennych. Chyba nikogo nie brakło. Przekazano głównie pieniądze ale nie brakło i jajek lub orzechów - jednym słowem co kto miał do dał. 1945 - pamiątkowe zdjęcia z tego roku 1945 - pamiątkowe zdjęcia z tego roku 1946 - uczniowie Iej klasy gimazjum na zdjęciu z kierownikiem szkoły 1968 - ówczesny Arcybiskup Karol Wojtyła wizytował tego roku Kożmice Wielkie 1980 - oprawcowane zostaje przez krakowskie Pracownie Konserwacji Zabytków tzw. Studium Ruralistyczne na temat Koźmic Wielkich i Koźmic Małych. Opisuje i ilustruje ono historię, stan zabudowań i pejzaż ówczesny tej okolicy. Jest to jedyny nam znany przykład tak wyczerpującej i starannej prezentacji poświęconej tym miejscowościom.
Wieliczka - kościół św. Klemensa	Wieliczka - to dzięki soli tam wydobywanej i zamożności z tego płynącej tak wiele pisanych dokumentów świeckich i kościelnych tam powstało i przetrwało do dziś ... Wielu Pirowskich pracowało w wielickiej kopalni. Zachowały się nawet karty personalne niektórych z nich... W Wieliczce znajduje się kościół św. Klemensa, który był do niedawna kościołem parafialnym dla Koźmic. Dlatego też zachowały się tam liczne dokumenty ( wpisy to ksiąg parafialnych) świadczące o wieloletnich związkach rodziny Pirowskich z tymi okolicami.
	START \| HISTORIA \| DIONIZOS \| MAPY \| DOMY \| GALERIA \| DRZEWO \|